Obraz chaosu – czyli co się dzieje pod koniec września
Wyobraź sobie wrzesień. Niby jesień dopiero się zaczyna, ale w głowie wciąż jeszcze echo wakacji: leniwe poranki, późne wieczory, dzieciaki, które zamiast spać, oglądały bajki do północy, a Ty sam zamiast planować kolejny dzień, grillowałeś, włóczyłeś się z rodziną po plaży albo siedziałeś ze znajomymi do późna.
I nagle – bum. Koniec września. Wracają szkoły, wracają obowiązki, powroty do pracy, a wraz z nimi cały ten rytm dnia, którego nikt przez ostatnie dwa miesiące nie trzymał. Poranki zaczynają przypominać poligon – budzik, marudzenie dzieci, szukanie butów, poganianie co dwie minuty: „umyj zęby!”, „ubierz się szybciej!”, „weź plecak!”.
A Ty? Klikasz kolejną drzemkę, przeciągasz się i wiesz, że za chwilę cały ten bałagan spadnie na Twoją partnerkę.
Sam miałem takie poranki i do dziś mnie wkurza, kiedy się im poddaję. To znaczy wtedy, kiedy udaję, że mnie to nie dotyczy, że mogę sobie poleżeć jeszcze te pięć minut. Potem zamykam się w toalecie – czasem z telefonem – i tracę kolejne cenne minuty. W efekcie zaczyna się pośpiech, krzyki, nerwy i atmosfera, która rozwala dzień zanim jeszcze zdążymy wyjść z domu.
Znacie to? No właśnie.
Wakacyjny chaos i syndrom powrotu
Wakacje są super, ale zostawiają po sobie niezły bałagan. Dzieci mają rozjechane godziny snu i posiłków. Czasem ładują chipsy o północy, czasem śpią do 10:00, a potem dziwisz się, że we wrześniu ciężko im się skupić na lekcji matematyki o 7:45 rano.
Ty sam też nie jesteś w formie – niby urlop powinien odświeżyć, a tu dopada Cię coś, co nazywam syndromem powakacyjnym. Masz rozleniwioną głowę, ciężko Ci wrócić do systematyczności, iść wcześniej spać, ogarnąć obowiązki.
A jak jeszcze dodać do tego stres w pracy, telefony, maile i setki małych spraw, które nagle wracają jak bumerang, to łatwo o to, by w domu atmosfera siadła. Każdy jest rozdrażniony, każdy czegoś chce, a tak naprawdę nikt nie ma energii, żeby spiąć to wszystko w całość.
I teraz powiem coś, co może wydać się kontrowersyjne, ale jest prawdą: to właśnie ojciec powinien być tym, który przywraca rytm w domu.
Ojciec jako filar rytmu
W naszej kulturze często przyjęło się, że to matka ogarnia kalendarz, lekcje, zajęcia dodatkowe, obiady i całą tą układankę dnia. I jasne – kobiety mają do tego niesamowity talent. Ale to wcale nie znaczy, że rola ojca sprowadza się tylko do bycia kierowcą od dowożenia dzieci czy „pomocnikiem” od cięższych spraw.
Ojciec ma w rękach coś, czego często nie doceniamy – konsekwencję i przykład. Możesz się drzeć, możesz ustawiać dom krzykiem, ale to nie działa.
Siła ojca to spokój, pewność i wytrwałość.
„Dzieci nie zapamiętują gadania, tylko to, co widzą na co dzień.”
Jeśli wstajesz razem z nimi, ścielisz łóżko, ogarniasz herbatę, jeśli jesteś obecny w poranku – to one czują, że rytm jest wspólny. Że tata też ogarnia. A jak Ty klikasz drzemki i chowasz się w toalecie z telefonem, to dzieciaki uczą się, że odpowiedzialność można zrzucić na kogoś innego.
Rytuały – małe cegiełki porządku
Nie będę udawał, że od zawsze miałem wszystko poukładane. Moje życie przez lata było w dużej mierze jednym wielkim chaosem. Ale odkąd urodził się mój syn, zacząłem krok po kroku wprowadzać konsekwencję. I dziś widzę, jak te małe rzeczy robią różnicę.
- Ścielenie łóżka – banalne, wiem. Ale jeśli tego nie zrobię, czuję, że źle zacząłem dzień. To taki mały start, który ustawia głowę.
- Herbata zamiast kawy – u nas w domu każdy rano pije herbatę. To nasz poranny rytuał, moment, kiedy siadamy razem, nawet jeśli trwa to tylko 10 minut.
- Droga do szkoły – jeśli jedziemy autem, nie parkuję pod samą szkołą. Wolę przejść kawałek z córką. To dodatkowe kilka minut rozmowy, oderwania się od pośpiechu.
- Niedzielne planowanie – siadamy wieczorem i omawiamy, co czeka nas w tygodniu: zajęcia dodatkowe, wizyty u lekarza, świetlica. Dziecko widzi, że wszystko ma swoje miejsce, że planujemy razem.
To są niby małe rzeczy, ale w dłuższej perspektywie budują coś, co nazywam fundamentem rodziny.
Konsekwencja i przykład
To, co działa najlepiej w wychowaniu, to nie wielkie mowy, tylko zwykła, codzienna konsekwencja. Dzieci uczą się głównie przez obserwację. Mogę im sto razy powtarzać, żeby nie siedziały godzinami przed ekranem, ale jeśli sam znikam w telefonie albo przed komputerem, to cała moja gadka jest psu na budę.
Dlatego staram się zaczynać od siebie. I to jest trudne. Łatwiej poganiać córkę co dwie minuty: „umyj zęby”, „ubierz się”, „nie dokuczaj bratu”, niż po prostu być z nią w tym procesie. Łatwiej krzyknąć niż wstać 20 minut wcześniej i pomóc jej spokojnie wejść w dzień.
Ale kiedy zaczynam dzień od rytuału, od bycia przy nich, czuję, że to procentuje.
Konsekwencja nie jest sexy. To nie jest wielki gest ani spektakularny moment, którym można się pochwalić w social mediach. To raczej codzienna, mozolna robota – jak kładzenie cegiełka po cegiełce. Ale to właśnie z tego buduje się stabilność.
Kiedy plan się sypie
Nie chcę tu robić z siebie guru, który ma wszystko pod kontrolą. Bo czasem nawet najlepiej przygotowany plan się rozsypuje.
Pod koniec września miałem taki poniedziałek, że zacząłem pracę o 7:30 rano, a skończyłem o 4:00 nad ranem dnia następnego. Prawie doba na nogach. Spałem trzy godziny i od razu wskoczyłem w tryb: zajęcia pedagogiczne z moim dwuipółlatkiem, opieka przez cały dzień. Wtedy wiedziałem, że jeśli się posypię nerwowo, to on to od razu poczuje.
Jedyne, co mnie uratowało, to spokój. Świadome mówienie sobie w głowie: „Dobra, to będzie ciężki dzień, ale przetrwasz. Po prostu bądź obecny.”
I – to ważne – rozmowa z K.. Powiedziałem jej prosto z mostu: „Dziś jestem na skraju, potrzebuję Twojego wsparcia.” Ona przejęła część obowiązków i to uratowało nam dzień.
Liderem nie jest ten, kto robi wszystko sam, ale ten, kto umie rozdzielić siły i zaufać drugiej stronie.
Dlaczego ojciec jest kluczowy
Moja córka we wrześniu praktycznie codziennie wracała ze szkoły i mówiła: „Szkoła jest fajna.” I to nie dlatego, że lekcje były zawsze ciekawe, tylko dlatego, że przygotowaliśmy ją na to, co ją czeka.
Z K. dużo rozmawialiśmy z nią o szkole, o tym, że będą super dni, ale i takie, po których nie będzie chciała tam wracać. I że to normalne. Że wszystko jest okej, dopóki o tym gadamy.
Widzisz, ojciec to nie jest tylko ktoś, kto ma „pomagać” w domu. To ktoś, kto ustawia fundament.
To Twój przykład, Twoja obecność, Twoja konsekwencja sprawia, że cała rodzina łapie rytm.
Podsumowanie
Powrót do rytmu po wakacyjnym chaosie nie dzieje się sam. To proces, który trzeba zbudować krok po kroku. I ojciec w tym procesie nie jest dodatkiem, ale jednym z filarów.
Nie chodzi o to, żeby być idealnym. Nie jestem i nigdy nie będę. Chodzi o to, żeby być konsekwentnym, obecnym i gotowym do nauki.
Bo dzieci nie potrzebują taty, który wie wszystko. Potrzebują taty, który jest z nimi – w chaosie, w poranku, w rozmowie, w planowaniu.
Może właśnie w tym tkwi cała siła ojca – nie w wielkich słowach, ale w codziennych, powtarzalnych rytuałach. W tym, że zamiast uciekać przed odpowiedzialnością, wstajesz, ścielisz łóżko, robisz herbatę i zaczynasz dzień razem z rodziną.
Bo rytm w domu nie robi się sam. Rytm nadaje ten, kto ma odwagę być obecny.